Inhoud

Tamara Stojakovic, de beste lerares Nederlands der Lage Landen

14 december 2017

Samenvatting

Tamara Stojakovic is van Bosnische origine en zij kreeg dit jaar (20 mei) de prijs voor 'beste leraar Nederlands' van het Nederlandse radioprogramma De Taalstaat (NPO– Radio 1), in samenwerking met de Vlaamse Radio 1 (De bende van Annemie). Vlaams Lesredacteur Dirk Eggermont kreeg de eer en het genoegen om Tamara te interviewen, en het enige wat hij enigszins betreurde na het gesprek was dat hij de bijzonder aanstekelijke lach zo summier in zijn transcriptie kon laten doorklinken!

Men kon het ook lezen in de krant Wablieft of bekijken op de Vlaamse Nt2-oefenwebsite Nedbox. Voor het eerst won een Belgische leerkracht de prijs voor 'beste leraar Nederlands'.

Vooreerst een dikke proficiat en een welgemeend 'hoedje af', Tamara! De prijs krijgen voor de beste lerares Nederlands, terwijl je zelf op jonge leeftijd het Nederlands als een tweede taal moest leren!

Toen mijn ouders en ik naar België waren gevlucht, dat was in 1994, was ik een jaar of elf, maar ik werd als zij-instromer teruggeplaatst naar het eerste of tweede leerjaar. Het OKAN-systeem1 zoals we dat nu kennen, bestond nog niet. Dat is er pas gekomen na de grote stroom vluchtelingen vanuit ex-Joegoslavië. Na een 'hobbelige' schoolloopbaan kwam ik uit het middelbaar onderwijs zonder einddiploma. Dat heb ik pas achteraf behaald via Tweede Kans Onderwijs. En daarna heb ik de lerarenopleiding gedaan.

Op welke manier heeft dat uw beroepskeuze bepaald? In welke mate bepaalt dat uw manier van lesgeven?

Ik ben gestart in een OKAN-school in Borgerhout. Nu begeleid ik nog altijd ex-OKAN leerlingen die in het reguliere onderwijs zitten, en ik geef ook les aan laatstejaars TSO-klassen2. Ik denk dat ik door mijn achtergrond veel meer aandacht heb voor socio-emotionele aspecten van het les geven. Ik herken beter en sneller de problemen van de jongeren met een andere achtergrond, en dat zijn niet alleen ex– OKAN-jongeren. Ik bekijk de dingen door een andere bril dan mijn collega's.

Ik herken beter en sneller de problemen van de jongeren met een andere achtergrond.

Mijn 'hobbelig' parcours heeft er voor gezorgd dat ik meer aandacht heb voor de motivatie van de jongeren in mijn klas, ik hou via functioneringsgesprekken met hen de vinger aan de pols. Je zou er van schrikken hoe weinig aan jongeren in de klas wordt gevraagd hoe het met hen gaat, hoewel dit een voor de hand liggende vraag is, lijkt mij.
Dit heeft ook als gevolg dat ik eigenlijk niet echt een vaste methode volg, je kunt nu eenmaal niet op dezelfde manier les geven aan totaal andere jongeren, in andere klassen.

Wat vond u zelf in het begin zo moeilijk aan het Nederlands?

Zo klassiekers als de lidwoorden, hé? Aanwijzende voornaamwoorden, de verbuigings -e. Maar ik stel ook vast dat in de taal van de jongeren van nu bepaalde zaken verdwijnen zoals 'het' als lidwoord, alles wordt 'de'. Wat ik zelf vroeger moeilijk te vatten vond waren de positiewerkwoorden: wanneer kan je zeggen dat iets 'zit' of 'hangt'? Dat zei me niks!

Op Nedbox hoor ik in een stukje over jou een van je cursisten vertellen: 'Tamara is flexibel en veelzijdig, ze kan zich aanpassen aan het moment zelf'. Wat bedoelt hij daarmee, denk je?

Ik probeer inderdaad flexibel te zijn. Voor elke les maak ik een plan, maar dat betekent niet dat mijn les volgens dat plan verloopt! Dat lijkt op chaos, maar zover komt het niet. Ik hou rekening met wat leeft in de klas, of ik behandel iets uit de directe actualiteit voor mijn leerlingen.
Ik interesseer mij voor de theorie achter de 'mind set'-pedagogiek3: de manier waarop je kijkt naar intelligentie en vaardigheden bepaalt in hoge mate hoe die zich zullen ontwikkelen en hoe succesvol je bent. Er zijn twee mindsets – ook wel denkstijlen – de 'vaste mindset' (fixed mindset) en 'de groeimindset' (growth mindset). Ik doe dit vooral om de leerlingen te doen inzien dat het oké is om fouten te maken. Ze worden vaak voor fouten afgestraft. Veel mensen geloven dat intelligentie vaststaat, het is 'fixed' en dan hoef je je helemaal niet in te spannen en je hebt ook geen behoefte aan wat voor feedback dan ook. Een 'growth mindset' daarentegen betekent dat je open staat voor fouten en dat je fouten erkent als onderdeel van het leerproces.

Ik doe dit vooral om de leerlingen te doen inzien dat het oké is om fouten te maken.

Ik heb extra veel aandacht voor de fouten die mijn leerlingen maken want ze krijgen in andere lessen wel te horen dat ze fouten maken, maar er wordt vaak te weinig aan het corrigeren van die fouten gedaan. Men beperkt zich te veel tot het louter met de rode pen verbeteren. Bij mijn laatstejaarsleerlingen hecht ik veel aandacht aan schrijven, maar als ik wil dat zij doorstromen naar hoger onderwijs, dan moet ik hen attent maken op hun frequent voorkomende schrijffouten. Maar ik moet ook vermijden dat ze die blijven maken. Daarom onderstreep ik graag het belang van die foutenanalyse. Ze weten zelf ook wel dat dergelijke schrijffouten hen enorm stigmatiseren.

Er wordt vaak te weinig aan het corrigeren van die fouten gedaan.

Op onze school zijn we er ons van bewust dat onze leerlingen veel gebruikmaken van internet, van sociale media. Daar proberen we met collega's wat aan te doen. Internet is zo ingebed in ons dagelijks leven. Het onderwijs loopt op dat vlak een beetje achter. Ik gebruik heel veel ict-tools om mijn leerlingen te helpen in hun leerproces. Dat kan gaan over het inoefenen van leerstof, het bekijken van filmpjes op YouTube. Mijn klassen werken bijna volledig digitaal. Daardoor kan ik beter differentiëren en efficiënter feedback schrijven. Bovendien verdrink ik zelf niet in papieren.
Lerarenopleidingen moeten massaal inzetten op maatwerk en differentiatie, ook al geef je les in grote klassen van 25 leerlingen. 'Ex-okanners' verdienen het om zorg op hun maat te krijgen. In onze school van 420 leerlingen zitten ongeveer een vijftigtal jongeren in deze situatie.

Nog eens kort samengevat: wanneer vind je een les geslaagd?

Als de leerlingen zich echt bij de les betrokken voelen, als ze spontaan aan het eind van de les zuchten van: 'Is het nu al tijd?'

Van een oudere collega-taalleerkracht uit een CVO hoorde ik ooit: 'Vaak willen jonge leerkrachten zo graag schooltje spelen, mooie oefeningetjes op papier?' Wat denkt u daarvan? Herkenbaar? Ik voeg er wel aan toe dat deze mevrouw altijd heel sterk functioneel en taakgericht onderwijs heeft verdedigd.

Ik ben helemaal voor functionele taallessen want werken aan de taalvaardigheid van je leerlingen is zeker heel belangrijk. Maar zonder kennis van woordenschat en grammatica staan mijn leerlingen ook nergens. Jongeren hebben structuur nodig. Vaak voelen ze zich schoolmoe en je mag zeker niet altijd uitgaan van het principe dat alles 'leuk' moet zijn in je klas. Ze moeten de goede taalstructuren aangeleerd krijgen. Zonder kennis van woordenschat en grammatica krijgen de leerlingen geen kans om door te stromen. Ze worden al genoeg gestigmatiseerd omdat ze vaak taalzwak zijn en dat zijn niet allemaal 'ex-okanners', hé. Ik heb dus ook veel taalzwakke leerlingen die gewoon in België geboren zijn. Ik vind het niet echt eerlijk om dergelijke leerlingen geen vocabulaire en grammatica aan te bieden.

Zonder kennis van woordenschat en grammatica krijgen de leerlingen geen kans om door te stromen.

Eigenlijk is het steeds een uitdaging om een goed evenwicht te vinden tussen het werken aan taalvaardigheid en aanbrengen van kennis.

Hebt u ooit leerkrachten gehad van wie u veel geleerd hebt? In uw geboorteland of in België?

Ik zal wel zoals iedereen heel goede maar ook heel slechte leerkrachten hebben gehad. Je leert veel van echt gepassioneerde leraars. Die passie bouwt een soort reserve op bij de leerlingen. Een van de lectoren in mijn lerarenopleiding vertelde ooit eens: 'Je moet je gewoon amuseren als lerares in de klas.' Dat probeer ik dan iedere dag te doen én dat staat uiteraard een beetje haaks op het strikt volgen van een leerplan!

Noten

Print

© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam


De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:


Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.

Verschijning LES 229:

Verwacht eind maart

Bekijk het laatste nummer: LES nr. 228

Column

In zinnen. In volle zinnen

In zinnen.          In volle zinnen
Olha

Mieke de Haan is huisdichter van Les. In deze column publiceert zij maandelijks een nieuw gedicht dat ze schrijft naar aanleiding van ervaringen van haar cursisten. Bij elk gedicht geeft ze ook een lestip.

Lees verder

Doorgestroomd

Doorgestroomd

Doorgestroomd - Drie vrienden na de ISK

Soms trok hij even zijn wenkbrauwen op als hij iets zei, om zo de hele klas naar zijn hand te zetten. Zijn vriend ging dan achterin zitten, omdat hij rustig wilde werken. De laatste van het drietal bleef opletten en maakte altijd zijn huiswerk.

Lees verder
Column
Op de hoogte blijven? Meld u hier aan voor de nieuwsbrief van Les.
Op de hoogte blijven? Meld u hier aan voor de nieuwsbrief van Les.