Inhoud

Granada: Het twaalfde LESLLA Symposium, deel 1

19 oktober 2016

Samenvatting

Van 8 tot en met 10 september 2016 vond aan de Universiteit van Granada in Spanje het twaalfde LESLLA symposium plaats. LESLLA staat voor tweedetaalverwerving en alfabetisering in een tweede taal door laagopgeleide volwassenen.  Op het jaarlijkse symposium komen onderzoekers, ontwikkelaars en docenten samen om hun kennis te delen en van elkaar te leren1. Het ene jaar organiseert een Europese universiteit het congres, het andere jaar een Amerikaanse. In Granada was Annemarie Nuwenhoud er bij.

Verplaats je in de leerder

Hoe gebruiken ze op Sicilië beeldende vorming, dans en beweging om minderjarige bootvluchtelingen Italiaans te leren? Wat voor eindtoetsen worden er in.Californië ingezet voor analfabete en laaggeletterde cursisten? Hoe denken gemarginaliseerde Latijns-Amerikaanse arbeiders in Japan over hun beheersing van het Japans? Wat kunnen we leren van de Georgiërs over het herkennen van taalontwikkelingsstoornissen bij cursisten? En wat staat er in het raamwerk voor docenten alfabetisering dat ze ontwikkeld hebben aan de Grand Valley State University in de Amerikaanse staat Michigan?

Wat voor eindtoetsen worden er Californië ingezet voor analfabete en laaggeletterde cursisten?

In de collegezalen van de Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit in Granada presenteerden onderzoekers en programmaontwikkelaars uit met name Europa en Amerika drie dagen lang de opbrengsten van hun werk. In sommige lokaaltjes liep de temperatuur op tot boven de 30°C. Het bijzonder vriendelijke en bevlogen LESLLA-publiek bleef echter onverminderd enthousiast en geconcentreerd.

In sommige lokaaltjes liep de temperatuur op tot boven de 30°C

Sociologisch georiënteerd

Onderzoekster Isabel García Parejo van de Complutense Universiteit van Madrid opende het symposium. Zij concludeerde uit haar literatuurstudie dat het onderzoek naar LESLLA-leerders tegenwoordig meer sociologisch georiënteerd is in plaats van taalkundig. Zij presenteerde een sociologisch model waarin het eigenaarschap van de leerder centraal staat en taal een onderdeel is van iemands sociale identiteit. Het tweedetaalonderwijs moet daar rekening mee houden door zich te verdiepen in de achtergrond van de leerder en een dialoog met hem aan te gaan, zo stelde García Parejo.

Zij concludeerde uit haar literatuurstudie dat het onderzoek naar LESLLA-leerders tegenwoordig meer sociologisch georiënteerd is in plaats van taalkundig.

Het perspectief van de LESLLA-leerder

De constatering dat onderzoek tegenwoordig meer sociologisch georiënteerd is, leek overeen te komen met de aard van de presentaties op dit congres. Veel voordrachten gingen over het perspectief van de LESLLA-leerder: wat wil die leren, hoe wil die leren en wat kunnen we doen om hem autonomer te maken? Menigmaal werd er geconstateerd hoe belangrijk het is dat de LESLLA-docent zich verplaatst in de leerder. Veel van wat wij als vanzelfsprekend beschouwen, is namelijk helemaal nog niet vanzelfsprekend voor de LESLLA-leerder.

Menigmaal werd er geconstateerd hoe belangrijk het is dat de LESLLA-docent zich verplaatst in de leerder

Zo ontdekte Jenna Altherr Flores van de Universiteit van Arizona dat LESLLA-leerders de symbolen en plaatjes die een toets moeten vergemakkelijken, vaak heel anders interpreteerden. Bij het plaatje van een pen (schrijf hier iets op) werd er bijvoorbeeld gedacht dat het om een raket ging. Niet alleen het perspectief van de leerder, maar ook dat van de docent kwam aan bod. Zo onderzocht Joke Drijkoningen van de Universiteit van Leuven hoe docenten tot verandering van hun lespraktijk komen.

Lespraktijk

Sommige presentatoren brachten een aanpak of kennis die direct in de lespraktijk kan worden uitgeprobeerd. Grazyna Walczak van de Universiteit van Valdosta (Georgië) deed gedetailleerd uit de doeken hoe je als docent een leerder met een taalontwikkelingsstoornis of leerprobleem kunt signaleren en begeleiden. Joy Peyton Kreeft hield een vlammend en tegelijk hilarisch betoog over het gebruik van de geweldloze communicatie met cursisten en docenten. Florinda Percoraro van de Universiteit van Palermo ontwikkelde een aanpak gebaseerd op moderne dans, waarmee minderjarige vluchtelingen op Sicilië sneller alfabetiseren en Italiaans leren.

Sommige presentatoren brachten een aanpak of kennis die direct in de lespraktijk kan worden uitgeprobeerd

Leren lezen en de hersenen

Karen Van Genderen van het Seattle Central College bracht belangrijke neurolinguïstische inzichten over leren lezen verkregen uit literatuuronderzoek. De structuur van de hersenen verandert blijvend zodra een mens kan lezen. Zij definieerde lesgeven in alfabetisering als de kunst om de hersenen te veranderen. Het zou volgens Van Genderen nooit te laat zijn om te leren lezen, de hersenen kunnen altijd nog veranderen. Deep learning, echt leren, vindt echter alleen plaats als de hele cirkel van het leren doorlopen wordt: data verzamelen, reflectie, conceptualisering en testen. Stress, woede en angst zorgen voor een actieve amygdala, wat het leren belemmert. Interessant genoeg wordt de activiteit in de amygdala ook weer kleiner bij cognitieve activiteiten. Dus als de leerder eenmaal bezig is met leren lezen, kan dat de stress ook bezweren. Emoties zijn belangrijk bij het leren. De hersenen werken alleen optimaal als de leerder zich blij en veilig voelt, blijkt nu ook uit neurologisch onderzoek.

Zij definieerde lesgeven in alfabetisering als de kunst om de hersenen te veranderen

Waar staat Nederland?

Vergeleken met andere landen is Nederland al best ver. Ons Raamwerk Alfabetisering NT2 verscheen al in 2008, we hebben goede toetsen voor analfabeten en sinds 2015 is er ook een raamwerk voor docenten basisvaardigheden. In bijvoorbeeld Californië, Nevada of op Sicilië is men nog maar net begonnen met het ontwikkelen van dergelijke instrumenten. Dat wil echter niet zeggen dat we tevreden achterover kunnen leunen. Het is zeer de moeite waard om inzicht te krijgen hoe anderen te werk zijn gegaan bij het ontwikkelen van bijvoorbeeld een raamwerk voor LESLLA-docenten.

Vergeleken met andere landen is Nederland al best ver

Laura Vanden Boek en Colleen Brice van de Grand Valley State University deden bijvoorbeeld diepgravend literatuuronderzoek om een curriculum voor LESLLA-docenten op te stellen. Zij onderscheidden daarbij vier blokken van kennis van de aankomend LESLLA-docent: kennis over lesgeven, kennis over de ervaringen van immigranten en vluchtelingen, kennis over taal en taalverwerving en kennis over het leren van volwassenen. Bij een globale vergelijking met het Nederlandse Raamwerk docent basisvaardigheden en het competentieprofiel Docent Nederlands als Tweede Taal, valt het in elk geval op dat men in Amerika meer aandacht besteedt aan kennis over de ervaringen van immigranten en vluchtelingen en aan hoe volwassenen leren, wat ook weer past bij de nieuwe wind die er lijkt te waaien: de leerder staat centraal.

In Amerika besteedt men meer aandacht aan kennis over de ervaringen van immigranten en vluchtelingen en aan hoe volwassenen leren

Wereldwijd te weinig tijd en geld

Het viel op dat er zowel in grote delen van de VS als van Europa geworsteld wordt met rigoureuze bezuinigingen. Er is op sommige plekken veel kennis en expertise opgebouwd, maar die komt niet overal in de praktijk terecht omdat er geen middelen meer zijn voor de professionalisering van docenten. Dit zorgt voor zeer grote kwaliteitsverschillen van het educatief aanbod tussen landen, maar ook binnen een land. Een ander zorgelijk gevolg is dat lesprogramma's voor LESLLA-leerders steeds korter worden, terwijl het als een paal boven water staat dat deze groep veel tijd nodig heeft om geletterd te worden.

Zowel in grote delen van de VS als van Europa wordt geworsteld met rigoureuze bezuinigingen

Daarnaast worden er door overheden onrealistische eisen gesteld aan LESLLA-leerders. Zo moeten zij vaak hun bekwaamheid in de tweede taal tonen aan de hand van schriftelijke toetsen die geheel niet geschikt zijn voor beginnende lezers. De vraag rijst of het LESLLA-platform niet iets zou kunnen doen om overheden te overtuigen om meer (en wijzer) te investeren in de geletterdheid en taalbeheersing van hun immigranten. Wellicht zou er onderzoek gedaan kunnen worden naar wat het oplevert om te investeren in LESLLA-educatie of moeten er meer beleidsmakers uitgenodigd worden voor dit soort inspirerende symposia.

Noot

  • 1.Na afloop van de conferentie wordt er een bundel gepubliceerd met artikelen over de onderzoeken en projecten, de proceedings.
Print

© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam


De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:


Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.

Verschijning LES 229:

Verwacht eind maart

Bekijk het laatste nummer: LES nr. 228

Column

In zinnen. In volle zinnen

In zinnen.          In volle zinnen
Olha

Mieke de Haan is huisdichter van Les. In deze column publiceert zij maandelijks een nieuw gedicht dat ze schrijft naar aanleiding van ervaringen van haar cursisten. Bij elk gedicht geeft ze ook een lestip.

Lees verder

Doorgestroomd

Doorgestroomd

Doorgestroomd - Drie vrienden na de ISK

Soms trok hij even zijn wenkbrauwen op als hij iets zei, om zo de hele klas naar zijn hand te zetten. Zijn vriend ging dan achterin zitten, omdat hij rustig wilde werken. De laatste van het drietal bleef opletten en maakte altijd zijn huiswerk.

Lees verder
Column
Op de hoogte blijven? Meld u hier aan voor de nieuwsbrief van Les.
Op de hoogte blijven? Meld u hier aan voor de nieuwsbrief van Les.