Lesbezoek
Ik begin met het onderdeel kwaliteit. En of ik die als docent wel of niet bezit. Bij een van de taalaanbieders voor wie ik als zzp'er werk, wordt dat aangetoond door een lesbezoek van een collega-docent en bij mij vond dat toevalligerwijs plaats op 1 april een jaar geleden. Het was geen 1 aprilgrap hoewel het bezoek, zo was mij medegedeeld, niet later dan maart onverwachts zou binnenvallen.
De gemeente had een lesbezoek als kwaliteitseis gesteld en de taalaanbieder voegde zich inschikkelijk. Ook ik had er als docent op zich geen problemen mee, al waren de status van het lesbezoek en de criteria onduidelijk.
Dit laatste bleek achteraf overigens een fout te zijn: ik had het lesobservatieformulier, dat gebaseerd bleek op het competentieprofiel van de BVNt2, vooraf moeten ontvangen.

 

Onrechtvaardigheid
Er bekroop mij een gevoel van onrechtvaardigheid door dit lesbezoek. Ik werkte nog maar net voor deze taalaanbieder en ook nog maar net met deze groep zeer hoogopgeleide cursisten afkomstig uit overwegend Europese landen. Een conservatoriumstudent die in de pauze de sterren van de hemel speelde op de gammele piano in de kantine. Een hersenonderzoeker die tussen het LUC en AMC heen en weer pendelde en meestal te laat kwam doordat ze vast zat in de file en zo kan ik nog wel even doorgaan. Stuk voor stuk memorabele figuren, mensen met wie je hoge ogen kon gooien. Allesbehalve berooide semi-analfabeten die met moeite aan een baan kwamen. En tóch volgden ze dit (STEX II) programma gratis, want tóch vielen ze onder het door de gemeente zwaar gesubsidieerde participatieprogramma.
En tóch werkte ik tegen een hongerloontje en in de avonduren zonder daar een noemenswaardige vergoeding voor te krijgen, zonder pensioen en zonder geld als ik eens ziek was of met vakantie wilde.
Het leek erop dat het enige toezicht/inspectierapport dat verscheen, mijn lesbeoordeling zou worden. Enfin, ik ben de beroerdste niet, geen gezeur. Ik kon met de groep lezen en schrijven. Wij waren méér dan tevreden met elkaar en dat zou de observerende docent ongetwijfeld ook inzien. Ik had niets te vrezen: een hoge vooropleiding, 18 jaar ervaring in het lesgeven aan anderstaligen, mijn les was zoals altijd goed voorbereid, het ABCD-model van Neuner en SMART kon ik dromen, het niveau zo snel mogelijk van 0 tot A1 brengen was aan mij besteed. En ook al kon mijn lesobservator qua ervaring en vooropleiding niet aan mij tippen, ik was dankbaar dat ik op basis van gelijkwaardigheid na de les eens lekker met haar kon sparren.

 

Zuinig mondje
Niets was minder waar. Na de les werd mij met een zuinig mondje medegedeeld dat ik de volgende dag gebeld zou worden. De mevrouw vond het géén goed idee om, zoals ik graag wilde nu alles nog vers in het geheugen zat, de les meteen samen na te bespreken. Het betrof hier immers een beoordeling en we moesten er beiden maar eens een nachtje over slapen. Met zwaar gemoed ging ik vervolgens de nacht in. Ik zag de bui al hangen. Ik weet drommels goed dat ik een chaoot ben, en ik weet ook dat mijn lessen voor het blote oog van een leke buitenstaander ongestructureerd en warrig kunnen overkomen.
Om een lang verhaal kort te maken: ik scoorde op veel onderdelen van het observatiemodel onvoldoende tot matig. Het laatste blad betrof algemene feedback van de observator. Eerst volgt wat zij onder het kopje: 'Wat ging goed' schreef: 'Goed dat je cursisten wijst op hun verantwoordelijkheid ten aanzien van huiswerk maken. Je hebt een goed contact met de cursisten. De sfeer is uitstekend, jouw humor draagt daaraan bij.'
En dan nu 'Wat kan beter:' 'Probeer meer les te geven: breng structuur aan, geef duidelijke instructie, maak lesplan en -doel duidelijk. Bedenk voor jezelf van tevoren waarom je iets doet en wat je wil bereiken. Hoe kun je dat dan bereiken? Als je een luistertekst behandelt, beperk je dan tot luisteren.'
Let wel: het ging hier om hoogopgeleide cursisten die gemiddeld allemaal minstens een bachelor degree hebben en die bovendien al gewend waren aan het programma (dat lag tijdens de les op papier vóór hen) en aan mijn manier van lesgeven....
Goed. Mijn kwaliteit liet te wensen over. Ik maakte er een hoop stampij over en de projectbegeleider stelde een tweede observatie voor door een tweede observator. Ik bedankte voor die eer. Het observatieformulier belandde tegen mijn zin in mijn dossier en verder kon ik gewoon doorgaan met mijn - zogenaamd matige tot slechte - lessen.

 

Vooropleiding
Laten we dan kijken naar mijn vooropleiding: Een studie Nederlandse taal- en letterkunde, afgesloten met een doctoraalscriptie in 1992. Een eerstegraads lerarenopleiding in 1993, en een Certificaat van de Postdoctorale Specialisatiecursus Nederlands als Tweede Taal bestaande uit een theoretisch deel rond negen thema's en een stage aan het INTT van de UvA, in 1994. Om over alle trainingen en intervisietrajecten die ik onder meer aan de Joke Smitschool, het ROC van Amsterdam en de Haagse Hogeschool als Nt2-docent heb doorlopen maar niet te spreken... Ook al niks waard. Volgens de beroepsvereniging is er immers pas sinds 2005 sprake van certificering volgens de EVC-procedure.
Goed, ook daar ben ik de beroerdste niet. Een levenlang leren geldt voor iedereen, ook voor mij. Maar wat mij toch echt in het verkeerde keelgat schiet, is dat er dan juist vanuit een beroepsvereniging waardoor ik mij vertegenwoordigd zou willen voelen, het voorstel ligt een portfolio samen te stellen en een assessment te doen om mijn ervaring en kwaliteiten aan te móeten tonen voor 850 euro. Van diezelfde beroepsvereniging zou ik nog 300 euro subsidie kunnen krijgen, maar alsnog: 500 euro is een aardige som geld voor ons zzp'ers. Zeker gezien het uurtarief van de taalaanbieders dat tussen de 25 en de 40 euro schommelt. Dat flikken ze me in het middelbaar onderwijs echt niet. Bovendien blijven mijn diploma's daar wel een levenlang geldig.
Enfin, volgens de instanties hapert mijn kwaliteit en opleiding. Gelukkig zijn daar de cursisten nog. Zoals een van hen schreef in de eindevaluatie: 'De docent is prachtig. Ze houdt van haar baan en ik kan dat voelen.' Al ben ik natuurlijk gekker dan gekke Gerrit en al verdien ik vergeleken bij mijn vrienden geen rooie cent: ik denk toch dat ik maar doorga!

 

Maaike Gerritsen
De auteur is romanschrijfster en met haar bedrijf Taal&Verhaal is ze onder meer werkzaam als docent Nt2 bij verschillende taalaanbieders en docent creatief schrijven aan De Schrijversacademie.


Moeras der (on)kunde is een column uit een serie columns onder de titel Uit de les die Les publiceert op de Lessite (onder het kopje Inhoud: Rubrieken). Tweewekelijks is er op de site een nieuwe column te vinden. De columns worden afwisselend verzorgd door Maaike Gerritsen en Ignace Fermont, oud-redactielid van Les en nu herintredende Nt2-docent in Antwerpen in de Brusselse Rand (Zaventem).

 

Nawoord redactie
Maaike Gerritsen deelt in haar column Uit de les haar persoonlijke ervaringen rond het thema deskundigheid en certificering van Nt2-docenten. Ze geeft niet de mening van de redactie. De column laat echter zien dat er ons Nt2-veld tal van heikele kwesties zijn waarbij nog volop werk aan de winkel is. In de column worden veel verschillende onderwerpen aangekaart zoals:
De column laat zien dat er ons Nt2-veld tal van heikele kwesties zijn waarbij nog volop werk aan de winkel is.

 

  1. Hoe kan een taalaanbieder haar kwaliteitszorg optimaal organiseren? Door middel van een intercollegiaal lesbezoek met gebruik van een observatie-document uit het BVNt2-competentieprofiel? 
  2. Hoe gaan we om met de eis van de meeste opdrachtgevers (onder meer gemeenten) en ook Blik op werk om minimaal 80% van het docentenkorps uit gecertificeerde Nt2-docenten te laten bestaan?
  3. Wat zijn de voor- en nadelen van een evc-procedure bij het ontbreken van een wettelijk kader van bevoegdheid van Nt2-docenten? Waar zijn de kosten van een evc-procedure uit opgebouwd. 
  4. Hoe om te gaan met de veel te geringe uurtarieven voor veel Nt2-docenten, ondanks hun hbo/wo vooropleidingen, met of zonder certificering.

Les ziet het als vaktijdschrift als haar taak een bijdrage te leveren aan deze discussie.We hebben dan ook verschillende auteurs gevraagd een antwoord te geven op bovenstaande vragen. U kunt ze binnenkort op deze site terugvinden. Over de uurlonen en de evc-procedure van de BVNt2 publiceerden we al eerder in Les, ook op de site. Zie ook de brief van de BVNt2 aan Blik op Werk van 22 december 2015. In deze brief wordt ook de discussie beschreven met betrekking tot de diploma's van vóór 2006.

 

Redactie Les
Correspondentie: redactie@tijdschriftles.nl