In Internationale Schakelklassen zetten nieuwkomers tussen de 12 en 18 jaar hun eerste stappen in het Nederlandse onderwijs. Leerlingen stromen na een tot drie jaar uit naar secundair of mbo/hbo onderwijs. Voor leerlingen in de leeftijdscategorie 12 tot en met 15 jaar betekent dit in de meeste gevallen dat zij aan het einde van het schooljaar uitstromen naar een middelbare school.

De ISK Utrecht heeft een regionale functie en bedient een groot deel van de provincie Utrecht, alsmede randgebieden van Gelderland, Noord-Holland en Zuid-Holland. Die regionale functie betekent dat veel leerlingen na de isk naar veel verschillende onderwijsinstellingen gaan. Sommige leerlingen gaan naar een school in Gorinchem, andere naar Woerden, weer andere naar Zeist of Breukelen. Het grootste deel van de leerlingen in het voortgezet onderwijs stroomt uit naar een van de drie vmbo-niveaus (ongeveer 60%), anderen bereiden zich voor op pro-onderwijs of een havo/vwo-richting (beide ongeveer 20%).

Doorschakeling kan uitdagend zijn

De stap van een isk naar een vo-school kan een uitdagende zijn. Die uitdaging valt uiteen in vier aspecten. Allereerst hebben middelbare scholen strenge eisen, met name op het gebied van rekenen en taal (maar bijvoorbeeld ook kennis van de omgangsvormen op middelbare scholen, of het werken met methodes). Zeker op het taalvlak kunnen isk-leerlingen niet altijd (meteen) meekomen.
Soms zijn scholen coulant en houden ze rekening met de individuele achtergrond van de leerling, soms hebben scholen hier echter minder aandacht voor. Een individuele benadering met aandacht voor individuele achterstanden is belangrijk voor een succesvolle doorschakeling.

Naast het op niveau krijgen van de leerlingen speelt het administratieve en communicatieve aspect van een doorschakeling een grote rol in het uitstroomjaar. Met name de doorschakeling in leerjaren 2, 3 en 4 heeft behoorlijk wat voeten in de aarde, aangezien leerlingen dan vaak in reeds bestaande klassen instromen. Een mentor krijgt te maken met de soms ingewikkelde procedure waarbij ouders, instanties, documentatie en toetsgegevens allemaal even belangrijk zijn om ervoor te zorgen dat een uitstroomleerling op tijd een geschikte plek krijgt op een school naar keuze. Ook teamleiders en directeuren spelen hierbij een belangrijke rol.

Een derde uitdaging is dat veel leerlingen en hun ouders een beperkte kennis van het Nederlandse onderwijssysteem hebben. Zij moeten bekend gemaakt worden met de betekenis van verschillende niveaus en met de beschikbare scholen. Vervolgens moeten leerlingen en hun ouders/verzorgers zich oriënteren op een passende school in de regio, en moeten ontvangende scholen benaderd worden.

Een vierde en laatste uitdaging die de ISK Utrecht al langer signaleert in het uitstroomproces is de relatieve onbekendheid met de ex-isk doelgroep bij ontvangende scholen. Veel middelbare scholen zijn wel bekend met de isk, maar hebben beperkte kennis van Nt2-onderwijs of de individuele begeleiding die soms nodig is bij deze groep leerlingen. Er zijn relatief veel zorgvragen en het niveau van de leerlingen is - met name in het begin - nog laag.

Samenwerking en contact: stage lopen

In samenwerking met de Gemeente Utrecht is er daarom onder de paraplu van een groter project met de naam 'gepersonaliseerde overstap naar vervolgonderwijs' een stageproject opgezet. Dit project heeft als doel om de huidige isk-leerlingen die zich voorbereiden op doorstroom in september 2016, twee weken in april mee te laten lopen op een middelbare school. Doelstellingen van dit project zijn:

1. Voorbereiding op de overstap naar regulier onderwijs. De leerlingen weten na de stage veel beter waar ze zich nog gericht op moeten voorbereiden met een gepersonaliseerd leerplan.
2. Nazorg: op veel scholen zijn ex-isk leerlingen aanwezig. Tijdens de stageweken kunnen docenten intensief samenwerken om het schoolgaan van de isk-leerlingen  te ondersteunen.
3. Kennisdeling: isk-docenten kunnen de docenten in het reguliere onderwijs op het gebied van taalverwerving in de lessen tips en trucs geven of coachen. Isk-docenten kunnen op hun beurt kennis van de vakinhoud op het reguliere onderwijs vernieuwen en verdiepen.
4. Ouderbeleid: in de aanloop van de stageweken nemen ouders in meerdere mate verantwoordelijkheid  in het zoeken naar een passende school voor hun kind. De mentoren op de isk zijn beschikbaar voor steun, maar nemen geen verantwoordelijkheden uit handen.

De stage was zo ingericht dat geprobeerd werd om (waar mogelijk) leerlingen alvast te koppelen aan doorschakelscholen. Op deze manier konden vo-scholen alvast contact maken met leerlingen, ouders en huidige mentoren van deze leerlingen. Twee isk-docenten hebben ter bevordering van de individuele ontwikkeling 'stagewerkboeken' ontwikkeld. De leerlingen kregen hier iedere dag taken en opdrachten uit die ze moesten maken terwijl ze stage liepen. De stageboeken werden per niveau ingezet2.

Deze boeken werden als erg nuttig ervaren, zo zegt Ciske Kokje, zorgcoördinator van het Futura College in Woerden: 'Door middel van het stageboek dat de leerlingen meekregen vanuit het isk, konden zij ontdekkend en onderzoekend kennismaken met de school.' Zo moesten leerlingen onder meer vragen stellen aan de directeur, roosters interpreteren, en verschillen beschrijven tussen de stageschool en de isk.

Eerste uitkomsten en zichtbare resultaten

Al snel waren zowel leerlingen, isk-docenten en personeel op stagescholen enthousiast over het project. Collega's van ontvangende scholen waren positief verrast door de leerlingen; 'Iedere morgen kwamen zij ons een hand geven en wensten ons een fijne dag. Aan het eind van de dag kregen we weer allemaal een hand en werden we bedankt voor de dag. Hier kunnen een hoop van onze leerlingen een voorbeeld aan nemen!'
Verder viel het docenten op dat isk-leerlingen in het algemeen over sterk ontwikkelde presentatie - en samenwerkingsvaardigheden beschikten, competenties waar we op de ISK Utrecht sterk op inzetten
Isk-docenten waren evengoed positief. Zij kregen de kans om een beter beeld te ontwikkelen van waar zij hun leerlingen precies op voorbereiden. Ook konden zij de dynamiek en het niveau van de ontvangende scholen eens goed bekijken. Er was nu eens tijd om goed overleg te voeren met zorgcoördinatoren, mentoren, en andere mensen die jaarlijks betrokken zijn bij het doorschakelen van leerlingen.

Een ander winstpunt is dat er nu binnen de regio met alle besturen en samenwerkingsverbanden is afgesproken dat isk-leerlingen vanaf nu twee weken stage gaan lopen op de school waar zij zich hebben ingeschreven.

Isk-Leerlingen ontvangen boeken op het Cals College, IJsselstein.

Leerlingen zelf waren misschien nog wel het meest positief. Ze gaven aan veel geleerd te hebben en konden goed aangeven wat ze al konden en wat nog beter moest ter voorbereiding op het volgende schooljaar. De stage resulteerde in een prachtige aftrap voor de leerlingen om zelf na te gaan denken over hun leerdoelen, zowel dit jaar als volgend jaar. Een ander belangrijk resultaat was dat er bij de leerlingen nog maar weinig vrees bestond over waar zij terecht zouden komen volgend jaar. Onze uitstroomleerlingen zijn immers al even 'echte scholieren' geweest.

© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.