© Chris de Bode

Aan docenten Nt2 en vrijwilligers de opgave eraan bij te dragen dat vluchtelingen en asielzoekers in hun nieuwe omstandigheden een stukje van de vertrouwdheid met het dagelijks leven terugkrijgen, in een nieuwe taal.

Aan hen de taak passende taalondersteuning en passend taal- en beroepsonderwijs te bieden.

Het was en is hartverwarmend om te zien hoe docenten (onder meer bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en in het vo, bij Internationale Schakelklassen (Isk)/Okan en Onthaalonderwijs), vrijwilligers (onder meer bij VluchtelingenWerk) en betrokken organisaties alle zeilen bijzetten.

Aanleiding voor dit themanummer is de opgave waarvoor het Nt2- en educatieveld momenteel staat. We volgen de educatieve weg van asielzoekers en vluchtelingen in Nederland en Vlaanderen. Van de taalles voor vluchtelingen in het asielzoekerscentrum tot een beroeps- of academische opleiding (en erkenning van diploma’s uit het land van herkomst) en de opvang van minderjarigen in Isk’s (Nederland) en Onthaalonderwijs (Vlaanderen).

aan optimale taalondersteuning en effectief taalonderwijs voor asielzoekers en vluchtelingen. Door het geven van informatie over doelgroepen, trajecten, voorbeelden van good practisces en tips voor docenten, begeleiders en ondersteuners over in te zetten leermiddelen/ relevante sites. Door het uitwisselen van kennis en ervaringen en het opbouwen van een collegiaal netwerk.

We hebben al eerder voor de opdracht gestaan grote aantallen vluchtelingen op te vangen en te begeleiden: uit Vietnam, uit voormalig Joegoslavië en uit het Midden Oosten. Wat zijn onze ‘lessons learned’ uit die periode? Op welke expertise kunnen we verder bouwen?

Passende taalondersteuning

Als de huidige trend van 2000 asielzoekers per week aanhoudt, zullen er in 2015 naar schatting 55.000 mensen een nieuw thuis in Nederland hebben gezocht (telling eind november). In Vlaanderen gaat het de laatste maanden om 4.000 à 5.000 asielzoekers per maand. In 2014 waren dat er circa 10.000 over het hele jaar (Commissariaat voor Vluchtelingen).

Dit aantal is beduidend groter dan in voorgaande jaren waarin er bijvoorbeeld in Nederland circa 15.000 asielzoekers per jaar kwamen. En het is aanzienlijk minder dan bijvoorbeeld in 2001 toen 83.800 asielzoekers naar Nederland kwamen.

De onderwijsinfrastructuur in Nederland is niet berekend op zo veel nieuwe asielzoekers en vluchtelingen, met name door de afbouw van het reguliere Nt2-inburgeringsaanbod (zie ook Tijssen & Verhallen op pagina 16).

Docenten, vrijwilligers en taalaanbieders moeten daardoor improviseren met de beperkte middelen en zoeken naar creatieve én effectieve samenwerkingsvormen met vrijwilligers.

Vragen

In Vlaanderen zijn er inmiddels extra middelen vrijgemaakt voor inburgering (Maatschappelijke oriëntatie, Nt2 en Trajectbegeleiding).

In Nederland trekt het kabinet 750 miljoen euro extra uit voor opvangplekken voor asielzoekers; dit jaar 350 miljoen euro en volgend jaar 400 miljoen euro (NRC, 28 november 2015).

Verder moeten statushouders (vluchtelingen met een verblijfsvergunning) voortaan een door de gemeente georganiseerd ‘participatieverklaringstraject’ doorlopen om hun integratie te bevorderen.1 Daarin wordt aandacht besteed aan hun rechten en plichten, de waarden van de Nederlandse samenleving, potentiële werkgevers, welzijnsorganisaties en verenigingen. Gemeenten krijgen hier extra geld voor van het Rijk. De participatieverklaring wordt verplicht onderdeel van het inburgeringsexamen. Vanaf het moment dat de asielzoeker een verblijfsvergunning heeft, start ook de inburgeringsplicht. Via een lening bij Duo starten zij een traject bij een taalinstelling.

Wat gaat Den Haag doen om te zorgen voor kwalitatief goed onderwijsaanbod, ook voor werkenden? Waar halen we de deskundigheid, Nt2-docenten, leermiddelen en locaties zo snel vandaan? Hoe zorgen we ervoor dat de nieuwe lichting leerkrachten geprofessionaliseerd wordt? Kortom: hoe wordt de kwaliteit bewaakt?

Twee aandachtspunten

Het inburgeringsonderwijs vraagt om een infrastructuur waarin professionele Nt2-docenten en vrijwilligers nauw samenwerken. In Les 194 (themanummer Aan de slag met vrijwilligers) gaven we voorbeelden van veelbelovende combinaties van formeel taalonderwijs en vrijwilligersactiviteiten: inzet van vrijwilligers als aanvulling op reguliere Nt2-lessen in plaats van vervanging van, en de Nt2-docent als begeleider en trainer van vrijwilligers.

Het inburgeringsonderwijs moet vluchtelingen ook een zo goed mogelijk perspectief geven op de arbeidsmarkt. Daar is vaak ook een (beroeps)opleiding voor nodig. Hoe kun je taalonderwijs en beroepsonderwijs aan elkaar koppelen om het traject te versnellen en de kans op succesvolle integratie te vergroten? Amersfoort en Amsterdam presenteren er in dit nummer voorbeelden van.

Grote uitdagingen

2016, een nieuw jaar met enorme uitdagingen. Voor asielzoekers en vluchtelingen, en voor iedereen die betrokken is bij hun onderwijs en taalondersteuning. Les wil daar haar bijdrage aan blijven leveren. Wij allen zetten alle zeilen bij, ‘met een warm hart en een koel hoofd’, om met minister Asscher te spreken, maar bij de politiek ligt de sleutel.2 Die moet de kwaliteit waarborgen. We wensen u voor 2016 veel energie, inspiratie, doorzettingsvermogen, vindingrijkheid en uiteraard succes.

Redactie en bestuur van Les

© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.