Het nieuwe systeem lijkt mij, over het geheel genomen, een verbetering ten opzichte van het oude, met name omdat het nogal bureaucratische portfolio-examen is afgeschaft. Aan het eindeloos terug ontvangen van portfolio's op grond administratieve gronden is een einde gekomen1. De situatie is er echter wat betreft het inzagerecht niet op verbeterd.

Het inzagerecht

Het inzagerecht is een fundamenteel recht. Kandidaten hebben het recht te weten waarom zij zijn afgewezen. Onderwijsinstellingen hebben daarom een onderwijs en examenreglement (OER) waarin inzagerecht in beperkte of ruime zin wordt geregeld. In beperkte zin houdt in dat er onder strikte voorwaarden inzage plaatsvindt, namelijk op het adres van de exameninstelling onder toezicht van medewerkers. Een voorbeeld hiervan bieden verschillende examenreglementen, o.a. Onderwijsplein art. 3.1 van het Zadkine. Een zeer duidelijk voorbeeld van het beperkte inzagerecht biedt het examenreglement van de Stichting Instituut van Gerechtstolken en Vertalers SIGV (art.10).

Ruim geformuleerd inzagerecht

Een voorbeeld van een ruim geformuleerd inzagerecht vindt men in artikelen 4.8 jo 4.9 van de Onderwijs en Examenregeling 2014-2015 van de bacheloropleiding theologie van de Vrije Universiteit Amsterdam. In dit reglement staat: Indien een student voornemens is beroep aan te tekenen tegen de wijze waarop zijn werk is beoordeeld, kan hem op zijn verzoek een kopie van zijn beoordeelde werk worden verstrekt (art 4.8, lid 4). Deze ruime formulering is in overeenstemming met wet en jurisprudentie. De bepaling is verruimd tot het verstrekken van afschriften uit het examendossier.

De regeling bij het inburgeringsexamen is helaas in volstrekte tegenspraak met ieder denkbaar recht op inzage. Op de website van DUO staat:

'Bent u niet geslaagd voor een van de centrale of nieuwe examenonderdelen? Veel mensen willen dan graag meer weten. Zij willen vaak weten hoeveel vragen ze fout hebben. Of welke vragen dat zijn en wat het goede antwoord is. Deze informatie kunnen we niet geven. Het inburgeringsexamen is een geheim examen. Daarom weet u voor het examen niet welke vragen u krijgt. Zo zien wij op een eerlijke manier of u genoeg weet.'

Zie www.inburgeren.nl (per 17-11-2014) en de website van de BVNT2 over de studiedag van 14-11-2014 onder het kopje Examens inzien.

Kandidaten moeten blijkens het aanmeldingsformulier en op grond artikel 5 van het Reglement Inburgeringsexamen zelfs een geheimhoudingsverklaring ondertekenen.

In het Reglement Inburgeringsexamen zelf staat echter, in tegenstelling tot de website, niets vermeld over inzage, behalve dat in de titel van $3 de term inzien wordt vermeld maar niet verder wordt uitgewerkt.

Bijzonder is dat de website over persoonsgebonden informatie van DUO wel naar de Wet Bescherming Persoonsgegevens verwijst en het inzagerecht erkent. De weigering kandidaten inzage te verlenen in het inburgeringsexamen bevreemdt daarom des te meer.

Staatsexamens Nt2

Nog opmerkelijker wordt het verbod tot inzage als men kijkt naar artikel 17 van de Regeling examenreglement staatsexamens NT2 2013 2 In dit examenreglement staat een beperkt recht op inzage geformuleerd, echter, er bestaat in overleg met de kandidaat recht op een tweede correctie. Het Staatsexamen I en II biedt een vrijstelling voor het inburgeringsexamen. Het is merkwaardig dat kandidaten die inburgeren via het Staatsexamen in tegenstelling tot reguliere inburgeraars wel recht hebben op inzage, temeer daar deze examens eveneens door DUO worden afgenomen.

Wet en jurisprudentie

Examenresultaten zijn blijkens jurisprudentie en de Wet Bescherming Persoonsgegevens persoonlijke gegevens. Bij persoonsgegevens bestaat altijd inzagerecht. Dit inzagerecht is voor inburgeraars van groot belang omdat met name vanaf 1.1.2016 het niet binnen de gestelde termijn behalen van het examen verstrekkende gevolgen kan hebben zoals, in het uiterste geval, de intrekking van de tijdelijke verblijfsvergunning. Inzage kan leiden tot herziening van een behaald resultaat waarmee negatieve gevolgen teniet gedaan kunnen worden. Belangrijker is dat kandidaten inzicht kunnen krijgen in hun fouten. Het verbod op inzage klemt temeer daar bij bepaalde onderdelen van het examen, in het bijzonder leesvaardigheid, de slagingspercentages achterblijven3.

Inzagerecht, wet en jurisprudentie

Het weigeren van inzage is niet rechtsgeldig en mag dus niet. Dit blijkt uit een uitspraak in een rechtszaak die werd aangespannen nadat inzage in het portfolio-examen werd geweigerd door Bureau ICE. Het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties beschikte het volgende:

‘Indien ik uw verzoek beoordeel op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), ben ik bevoegd alleen aan u de gevraagde documenten te verstrekken. Geen van de in de Wbp genoemde uitzonderings-gronden verzet zich tegen het verstrekken van de gevraagde documenten. Op grond van de Wbp zal ik uw verzoek om informatie honoreren. Ik zal Bureau ICE verzoeken om een afspraak met u te maken zodat u het door u gevraagde document kunt inzien.’
(Uit: Beschikking Ministerie van Binnenlandse Zaken d.d. 23 december 2010 kenmerk 2010032818)

Ook deze ICE- examens waren geheim.

Ruime formulering

In artikel 35 van de Wbp staat dat 'de verantwoordelijke de betrokkene een volledig overzicht van zijn verwerkte persoonsgegevens verstrekt. Dit kan een volledige uitdraai van de persoonsgegevens uit een geautomatiseerde persoonsregistratie zijn. Of conform de uitspraak van de Registratiekamer (de voorganger van het CBP) van 30 november 1992, kopieën van de gehele gegevensverzameling van een handmatige persoonsregistratie’4.

Dit citaat uit een e-mailbericht van het CBP gaat uit van de ruime formulering van het inzagerecht. Ook onze hoogste rechter heeft de ruime formulering bij toewijzing van het inzagerecht gehanteerd, zoals blijkt uit het Dexia-arrest, Hoge Raad 29 juni 2007 AZ4663.

Drie uitspraken

Het gaat dus om drie uitspraken, de uitspraak van de registratiekamer van 30 november 1982, een arrest van de Hoge Raad, onze hoogste rechter, van 29 juni 2007 en een beschikking van het Ministerie van Binnenlandse Zaken van 23 december 2010. In deze uitspraken wordt ook gewezen op het verstrekken van kopieën, hetgeen er in de examenpraktijk op neer komt dat afschriften of uitdraaien van schriftelijk of digitaal gemaakte examens aan de kandidaat op diens verzoek moeten worden uitgereikt. De jurisprudentie gaat van de ruime formulering uit.

Uit deze uitspraken blijkt dat geheime examens wel degelijk vallen onder de werking van de Wbp. Bij de uitleg van de term verstrekken in de beschikking van het Ministerie zijn later verschillen van inzicht ontstaan. ICE was niet bereid tot het verstrekken van kopieën maar slechts tot inzage onder strikte voorwaarden. De vraag of verstrekken in deze casus ook het afgeven van afschriften omvat, is helaas door een te late indiening van het beroepsschrift bij de rechtbank niet beantwoord, maar gezien eerdere uitspraken zou deze vraag door de rechter positief zijn beantwoord. Inzage heeft plaatsgevonden.

Conclusie

Inzage is van groot belang voor examenkandidaten, met name voor inburgeraars gezien de vergaande consequenties die het niet binnen de gestelde termijn behalen van het examen kan hebben5. Met name bij de toets leesvaardigheid zijn de resultaten tot op heden teleurstellend. Inzage biedt kandidaten de mogelijkheid eventuele foutieve beoordelingen te laten corrigeren, maar geeft kandidaten ook een goed inzicht in de gemaakte fouten en het beoordelingsmodel.

Oproep

Het argument dat de examens geheim zijn, is niet te verenigen met het examenrecht zoals dat voortvloeit uit de hierboven aangehaalde uitspraken en regelgeving.

Ik ben zelf docent en wijs studenten altijd op het fundamentele recht op inzage bij examens. Als docent ben ik verplicht om voor iedere toetsperiode een nieuw examen te ontwikkelen. Dat hoort nu eenmaal bij het werk van docenten en examinatoren. Het argument dat een examen geheim is, doet hier niets aan af. Ik nodig daarom alle betrokkenen uit (inburgeraars, naturalisanten en Nt2 docenten -begeleiders) waar nodig een beroep te doen op het inzagerecht zoals verwoord in de Wbp.

© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.